Dijital çağ, verinin en değerli varlık haline geldiği bir dönemi başlattı. Ancak bu değer artışı, karanlık taraftaki aktörlerin de iştahını kabarttı. Günümüzde siber tehditler listesinin zirvesinde, “dijital gasp” olarak da bilinen fidye yazılımları (ransomware) bulunmaktadır. Bir sabah işe geldiğinizde tüm kritik şirket verilerinizin şifrelendiğini ve erişim için on binlerce dolarlık kripto para talep edildiğini hayal edin. Bu korkunç senaryo, artık sadece büyük ölçekli holdinglerin değil, küçük işletmelerin, hastanelerin, okulların ve hatta bireysel kullanıcıların bile kâbusu haline gelmiş durumda. Özellikle son birkaç yılda, küresel salgınla birlikte hızlanan uzaktan çalışma modelleri ve dijital altyapılara olan bağımlılığın artması, saldırganlar için mükemmel bir zemin hazırladı. Tam da bu nedenle, fidye yazılımlarında artış ve alınabilecek önlemler konusu, hem IT departmanları hem de son kullanıcılar için en öncelikli gündem maddesi olmalıdır. Bu artışın arkasında yatan temel motivasyon, siber suçlular için elde edilen muazzam finansal kârdır. Kripto paraların sağladığı anonimlik sayesinde izlerini kaybettiren saldırganlar, “Hizmet Olarak Fidye Yazılımı” (RaaS) modelleriyle teknik bilgisi az olan kişilerin bile bu saldırıları düzenlemesine olanak tanımaktadır. Bu tehlike çemberi giderek daralırken, çaresiz kalmak bir seçenek değildir. Verilerinizi, itibarınızı ve finansal kaynaklarınızı korumak için bu modern tehdidin anatomisini anlamak ve proaktif savunma kalkanları oluşturmak zorundayız. Bu makale, fidye yazılımlarının ne olduğunu, nasıl yayıldığını, neden bu kadar tehlikeli bir yükselişte olduğunu ve en önemlisi, bu dijital salgına karşı hangi somut adımları atmanız gerektiğini kapsamlı bir şekilde ele alacaktır.
Fidye Yazılımı (Ransomware) Nedir ve Nasıl Bulaşır?
Fidye yazılımı (ransomware), en basit tanımıyla, kurbanın verilerini veya cihazına erişimini engelleyen ve bu erişimi geri vermek için fidye talep eden bir kötü amaçlı yazılım (malware) türüdür. Bu yazılımlar, genellikle kurbanın bilgisayarındaki veya sunucusundaki dosyaları (belgeler, fotoğraflar, veritabanları) güçlü şifreleme algoritmaları kullanarak kilitler. Dosyalar şifrelendikten sonra, kurbanın ekranında genellikle bir “fidye notu” belirir. Bu not, dosyaların nasıl geri alınacağını (genellikle saldırganlara Bitcoin gibi takip edilmesi zor kripto paralarla ödeme yapılması gerektiğini) ve ödeme için bir son tarih (genellikle süre kısaldıkça fidye miktarının arttığı) içerir.
Bu tehdidin bu kadar etkili olmasının nedeni, kurbanı en değerli varlığı olan verileri üzerinden rehin almasıdır. Peki, bu sinsi yazılımlar sistemlerimize nasıl sızar? Bulaşma yöntemleri çeşitlilik gösterse de, en yaygın olanları şunlardır:
- Oltalama (Phishing) E-postaları: Bu, fidye yazılımlarının bir numaralı dağıtım vektörüdür. Saldırganlar, meşru bir kurumdan (banka, kargo şirketi, hatta kendi şirketinizin IT departmanı) geliyormuş gibi görünen sahte e-postalar gönderir. Bu e-postalarda genellikle “Acil Fatura”, “Kargo Takip Bilgisi” veya “Hesap Güvenlik Uyarısı” gibi kullanıcıyı paniğe sürükleyen başlıklar kullanılır. E-postanın içinde yer alan zararlı bir ek (Word belgesi, PDF veya ZIP dosyası gibi) açıldığında veya sahte bir bağlantıya tıklandığında, fidye yazılımı arka planda sessizce bilgisayara indirilir ve çalışmaya başlar.
- Güvenlik Açıklarından Yararlanma (Exploiting): İşletim sistemleri, web tarayıcıları veya diğer yazılımlar (Java, Adobe Flash vb.) güncel değilse, saldırganların “exploit kit” adı verilen araçlarla bu güvenlik açıklarından faydalanarak sisteme sızması kolaylaşır.
- Uzak Masaüstü Protokolü (RDP) Zafiyetleri: Özellikle uzaktan çalışmanın artmasıyla popülerleşen RDP, bilgisayarınıza uzaktan bağlanmanızı sağlar. Eğer RDP bağlantıları zayıf şifrelerle korunuyorsa veya herkese açık internete maruz bırakılmışsa, saldırganlar kaba kuvvet (brute force) saldırılarıyla bu şifreleri kırarak ağa sızabilir ve fidye yazılımını manuel olarak çalıştırabilirler.
- Zararlı Reklamlar (Malvertising): Meşru ve güvenilir görünen web sitelerinde yayınlanan, ancak aslında zararlı kod içeren reklamlar aracılığıyla da bulaşma gerçekleşebilir. Kullanıcının reklama tıklaması bile gerekmeden, sadece sayfayı ziyaret etmesiyle (“drive-by download”) yazılım bulaşabilir.
Fidye Yazılımlarının Teknik Yapısı ve Türleri
Tüm fidye yazılımları aynı amaca hizmet etse de (para sızdırmak), teknik yapıları ve çalışma prensipleri bakımından farklılık gösterirler. Bu tehdidin teknik detaylarını anlamak, ona karşı daha etkili savunmalar geliştirmemize yardımcı olur.
Teknik olarak fidye yazılımlarının gücü, kullandıkları şifreleme metodolojisinden gelir. Modern fidye yazılımları, genellikle asimetrik şifreleme (RSA gibi) ve simetrik şifrelemeyi (AES gibi) bir arada kullanır. Süreç şöyle işler:
- Yazılım sisteme bulaştığında, kurbanın dosyalarını şifrelemek için hızlı olan simetrik bir anahtar (örneğin AES-256) oluşturur.
- Dosyaları şifrelemek için kullanılan bu simetrik anahtarı, saldırganın sunucusunda bulunan bir “genel anahtar” (public key) ile şifreler.
- Şifrelenen bu simetrik anahtarın çözülebilmesi için gereken “özel anahtar” (private key) ise sadece ve sadece saldırganın elindedir.
Bu yöntem, dosyaların şifresinin kaba kuvvetle kırılmasını matematiksel olarak imkânsız hale getirir. Özel anahtar olmadan verileri geri getirmek mümkün değildir.
Fidye yazılımları temelde birkaç ana kategoriye ayrılır:
- Crypto Ransomware (Şifreleyici Fidye Yazılımları): Günümüzde en yaygın ve en tehlikeli türdür. WannaCry, Ryuk, Conti ve LockBit gibi ünlü örnekler bu kategoriye girer. Doğrudan kurbanın dosyalarını (Word, Excel, JPG, SQL veritabanları vb.) hedef alır ve onları güçlü algoritmalarla şifreler. Sistem çalışmaya devam eder, ancak verilere erişilemez.
- Locker Ransomware (Kilitleyici Fidye Yazılımlar): Bu tür, dosyaları şifrelemek yerine kurbanın cihazına erişimini tamamen engeller. Bilgisayar açıldığında, masaüstü yerine doğrudan fidye notunun olduğu bir kilit ekranı gelir. Dosyalar genellikle zarar görmemiştir, ancak cihaza erişim yoktur. Crypto türüne göre daha az karmaşıktır ve bazen temizlenmesi daha kolay olabilir.
- Doxware / Leakware (Veri Sızdıran Yazılımlar): Bu, “çifte gasp” (double extortion) olarak bilinen çok daha tehlikeli bir evrimdir. Saldırganlar, verileri sadece şifrelemekle kalmaz, aynı zamanda şifrelemeden önce hassas verileri (müşteri bilgileri, finansal raporlar, sırlar) kendi sunucularına kopyalar. Kurbana şu şantaj yapılır: “Fidyeyi ödemezsen, dosyalarının şifresini açmayacağımız gibi, tüm hassas verilerini de internette yayınlarız.” Bu durum, fidye ödense bile veri ihlali riskini ortadan kaldırmaz.
- RaaS (Hizmet Olarak Fidye Yazılımı – Ransomware as a Service): Bu bir yazılım türü değil, bir iş modelidir. Fidye yazılımını geliştiren “geliştiriciler”, bu yazılımı kullanmak isteyen “bağlı kuruluşlara” (affiliates) bir platform üzerinden kiralar. Saldırıyı gerçekleştiren bağlı kuruluşlar, elde edilen fidyenin bir yüzdesini (genellikle %20-30) geliştiricilere komisyon olarak öder. RaaS, teknik bilgisi olmayan suçluların bile karmaşık saldırılar düzenleyebilmesine olanak tanıyarak fidye yazılımı saldırılarında patlama yaşanmasına neden olmuştur.
Fidye Yazılımları Hangi Sektörleri Hedefler ve Korunma Yöntemleri
Fidye yazılımı saldırganları fırsatçıdır, ancak bazı sektörler taşıdıkları verilerin kritikliği ve operasyonel kesintiye tahammülsüzlükleri nedeniyle daha fazla hedef alınmaktadır. Saldırganlar, fidyenin ödenme olasılığının en yüksek olduğu yerlere odaklanır.
Başlıca Hedef Sektörler:
- Sağlık Kuruluşları (Hastaneler, Klinikler): Hasta verileri (EHR) hayati önem taşır ve sistemlerin bir an bile durması yaşamı tehdit edebilir. Bu nedenle, hastaneler fidye ödemeye en yatkın hedefler arasındadır.
- Eğitim Kurumları (Üniversiteler, Okullar): Genellikle geniş, karmaşık ve yeterince güvence altına alınmamış ağlara sahiptirler. Öğrenci ve araştırma verileri değerli hedeflerdir.
- Kamu ve Devlet Kurumları: Kritik altyapıları (belediye hizmetleri, emniyet) yönetirler. Operasyonların durması toplumsal kaosa yol açabilir.
- Finans ve Sigorta: Doğrudan paranın olduğu yerlerdir, ancak genellikle güvenlik seviyeleri daha yüksektir.
- Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler (KOBİ’ler): Büyük şirketler kadar gelişmiş
[siber güvenlik]bütçelerine ve ekiplerine sahip olmadıkları için “kolay hedef” olarak görülürler.
En Etkili Korunma Yöntemleri (Önlemler):
Verilerinizi bu dijital gasptan korumak, çok katmanlı bir savunma stratejisi gerektirir. İşte atmanız gereken adımlar:
- Güçlü ve Katmanlı Yedekleme Stratejisi (3-2-1 Kuralı): Bu, fidye yazılımlarına karşı en güçlü kalkanınızdır.
- 3: Verilerinizin her zaman üç kopyası bulunsun (biri orijinal, ikisi yedek).
- 2: Bu kopyaları iki farklı medya türünde saklayın (örn: biri yerel diskte, diğeri harici diskte veya bulutta).
- 1: Bu kopyalardan biri mutlaka çevrimdışı (offline/air-gapped) veya ağdan fiziksel olarak izole edilmiş bir yerde (örn: bağlantısı kesilmiş harici disk) bulunsun. Fidye yazılımları ağdaki yedekleri de şifrelemeye çalışır; çevrimdışı yedek hayatta kalan tek kopyanız olabilir.
- Eğitim ve Farkındalık: Güvenliğin en zayıf halkası insandır. Personelinizi oltalama e-postalarını tanıma, şüpheli linklere tıklamama ve bilinmeyen ekleri açmama konusunda düzenli olarak eğitin. Simülasyon saldırıları ile farkındalığı test edin.
- Yazılım Güncellemeleri ve Yama Yönetimi: İşletim sistemlerinizi (Windows, macOS), antivirüs programlarınızı, web tarayıcılarınızı ve diğer tüm uygulamalarınızı her zaman güncel tutun. Saldırganların kullandığı güvenlik açıklarının çoğu, yaması yayınlanmış ancak uygulanmamış eski yazılımlardan kaynaklanır.
- Ağ Güvenliğini Sıkılaştırma:
- Güvenlik Duvarı (Firewall) ve E-posta Filtreleme sistemlerini aktif kullanın.
- RDP (Uzak Masaüstü) gibi portları internete doğrudan açmayın. Mutlaka VPN (Sanal Özel Ağ) arkasından erişim sağlayın.
- Güçlü ve karmaşık parolalar kullanın ve mutlaka Çok Faktörlü Kimlik Doğrulama (MFA) sistemini aktif edin.
- En Az Ayrıcalık İlkesi (Principle of Least Privilege): Hiçbir kullanıcıya (veya yöneticiye) işini yapmak için gerekenden fazla yetki vermeyin. Bir kullanıcının hesabı ele geçirilirse, sadece erişebildiği veriler risk altında olur, tüm ağ değil.
Fidye Yazılımı ve Diğer Siber Tehditlerin Karşılaştırması
Siber tehdit dünyası geniştir ve fidye yazılımları bu dünyanın sadece bir parçasıdır. Diğer yaygın kötü amaçlı yazılımlarla karşılaştırıldığında, fidye yazılımlarının neden bu kadar farklı ve yıkıcı olduğu daha iyi anlaşılabilir.
| Tehdit Türü | Ana Amaç (Motivasyon) | Hasar Tipi | Kurtarma Yöntemi |
| Fidye Yazılımı (Ransomware) | Doğrudan finansal kazanç (Fidye). | Verileri şifreler, erişimi engeller, veri sızdırır. | Yedekten dönme (tercihen) veya fidye ödeme (riskli). |
| Virüs (Virus) | Genellikle sistemi bozmak, veriye zarar vermek. | Dosyaları bozar, kendini kopyalar, sistemi yavaşlatır. | Antivirüs yazılımı ile temizleme. |
| Solucan (Worm) | Kendi kendine ağda hızla yayılmak. | Ağı tıkar, bant genişliğini tüketir, güvenlik açıkları yaratır. | Ağı izole etme ve antivirüs ile temizleme. |
| Casus Yazılım (Spyware) | Gizlice bilgi toplamak (casusluk). | Kullanıcı aktivitelerini izler, şifreleri, kredi kartı bilgilerini çalar. | Antivirüs/Anti-spyware ile temizleme. |
| Truva Atı (Trojan) | Sisteme gizli bir kapı (backdoor) açmak. | Meşru bir yazılım gibi görünerek sisteme sızar ve diğer zararlıları (fidye yazılımı dahil) indirir. | Antivirüs ile temizleme ve arka kapıyı kapatma. |
Temel Farklılıklar:
Fidye yazılımlarını diğerlerinden ayıran en temel özellik, doğrudan ve agresif para talebidir. Bir virüs veya solucan genellikle yıkım veya yayılma odaklıyken, casus yazılım sessizce veri çalar. Fidye yazılımı ise varlığını gürültülü bir şekilde ilan eder: “Ben buradayım, verilerini kilitledim ve paramı istiyorum.”
Diğer bir önemli fark, Truva Atlarının (Trojans) genellikle fidye yazılımları için bir taşıyıcı olmasıdır. Kullanıcı, zararsız görünen bir program (Truva Atı) indirir, bu program arka planda fidye yazılımını sisteme kurar. Fidye yazılımı, saldırının son ve en görünür aşamasıdır. Bu nedenle, fidye yazılımlarının artışı, aynı zamanda oltalama ve Truva Atı gibi dağıtım mekanizmalarının da daha sofistike hale geldiğini göstermektedir. Diğer tehditler genellikle veri kaybına veya gizlilik ihlaline yol açarken, fidye yazılımları iş operasyonlarını tamamen durdurma (downtime) kapasitesine sahip olduğu için finansal etkisi çok daha büyüktür.
Proaktif Önlemler vs. Reaktif Müdahale: Hangisi Etkili?
Fidye yazılımı tehdidiyle mücadelede iki temel yaklaşım vardır: Proaktif (önleyici) ve Reaktif (tepkisel). Fidye yazılımlarında artış ve alınabilecek önlemler tartışmasında, ibre tartışmasız bir şekilde proaktif savunmadan yanadır.
Proaktif Önlemler (Saldırı Öncesi):
Bu yaklaşım, saldırının hiç gerçekleşmemesini veya gerçekleşse bile hasarın minimumda kalmasını hedefler. “Evin kapısını hırsız girmeden önce kilitlemek” ile aynı mantıktadır.
- Neleri Kapsar: Yukarıda “Korunma Yöntemleri” başlığında sayılan her şey: Düzenli
[veri yedekleme], kullanıcı eğitimi, yazılım güncellemeleri, güçlü ağ güvenliği (MFA, VPN, Firewall) ve EDR (Uç Nokta Tespiti ve Yanıtı) gibi gelişmiş güvenlik çözümleri. - Avantajları:
- Maliyet Etkinliği: Savunmaya yatırım yapmak, bir saldırı sonrası fidye ödemekten ve iş kesintisi maliyetini karşılamaktan kat kat daha ucuzdur.
- Veri Koruması: Verileriniz hiç şifrelenmez veya tehlikeye girmez.
- Operasyonel Süreklilik: İşleriniz kesintiye uğramaz.
- İtibar Koruması: Müşteri güveni sarsılmaz.
Reaktif Müdahale (Saldırı Sonrası):
Bu yaklaşım, saldırı gerçekleştikten sonra “hasar kontrolü” yapmaya odaklanır. “Hırsız girdikten sonra polisi aramak ve kayıpları saymak” gibidir.
- Neleri Kapsar:
- Sistemi İzole Etme: Saldırı fark edildiği anda etkilenen cihazların ağ bağlantısını kesmek (yayılmayı önlemek için).
- Hasar Tespiti: Hangi verilerin şifrelendiğini, hangi sistemlerin etkilendiğini belirleme.
- Yedekten Geri Dönme: En sağlıklı senaryodur. Sistemler temizlenir ve sağlam yedeklerden veriler geri yüklenir.
- Fidye Pazarlığı ve Ödeme: Yedek yoksa veya çalışmıyorsa başvurulan son ve en riskli çaredir.
- Adli Bilişim (Forensics): Saldırganın ağa nasıl girdiğini, ne kadar kaldığını ve hangi verileri çaldığını (eğer Doxware ise) araştırmak.
- Dezavantajları:
- Aşırı Maliyet: İş kesintisi (downtime) maliyeti fidyeden bile yüksek olabilir.
- Veri Kaybı Garantisi: Yedekten dönseniz bile, son yedekten saldırı anına kadar olan veriler kaybolur.
- Fidye Ödemenin Riskleri: Fidyeyi ödemek, dosyaların geri verileceğini garanti etmez (bazı saldırganlar anahtarı vermez). Ayrıca, “ödeme yapan kurban” olarak listelenir ve gelecekteki saldırıların hedefi haline gelirsiniz. FBI ve diğer siber güvenlik otoriteleri fidye ödenmemesini şiddetle tavsiye eder.
Sonuç olarak, reaktif müdahale bir zorunluluktur ancak asla bir strateji olmamalıdır. Gerçek strateji her zaman proaktif savunmadır.
Fidye Yazılımları ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Fidye yazılımı bulaştığını nasıl anlarım?
Bir fidye yazılımı saldırısının en belirgin işareti, dosyalarınıza erişememenizdir. Dosya simgeleri değişebilir ve dosya uzantıları “.locked”, “.crypted”, “.wannacry” veya rastgele karakterler gibi garip ekler alabilir. En net kanıt ise masaüstünüzde veya şifrelenmiş klasörlerin içinde beliren “fidye notu”dur (genellikle .txt veya .html dosyası olarak). Bu not, ne olduğunu, ne kadar fidye istendiğini ve nasıl ödeme yapacağınızı açıklar. Bazen sistem tamamen kilitlenebilir ve sadece bu fidye notu ekranı görülebilir. Ağınızda ani ve yüksek bir şifreleme aktivitesi fark ederseniz (sunuculara yoğun dosya yazma işlemi), bu da bir saldırının devam ettiğine işaret olabilir.
2. Fidye ödemeli miyim?
Tüm siber güvenlik uzmanlarının (FBI, Europol, CISA dahil) ve bizim tavsiyemiz net bir şekilde: HAYIR, ÖDEMEYİN. Fidye ödemenin birçok ciddi riski vardır. İlk olarak, ödeme yapsanız bile dosyalarınızın şifresini çözecek anahtarı alacağınızın hiçbir garantisi yoktur; karşınızdaki bir suçludur. İkincisi, ödeme yaparak bu suç modelini finanse etmiş olursunuz, bu da gelecekte daha fazla saldırı düzenlemeleri için onlara kaynak sağlar. Üçüncüsü, bir kez “ödeme yapan kurban” olarak damgalandığınızda, diğer suç grupları tarafından tekrar tekrar hedef alınma olasılığınız artar. Fidye ödemek yerine, derhal sistemi ağdan izole etmeli, durumu yetkililere bildirmeli ve yedeklerinizden geri dönme planınızı devreye sokmalısınız.
3. Yedeklemem yoksa dosyalarımı kurtarabilir miyim?
Bu, durumun en acı verici kısmıdır. Eğer sağlam bir yedeğiniz yoksa ve modern, güçlü bir fidye yazılımı (AES veya RSA kullanan) tarafından vurulduysanız, dosyaları kurtarma olasılığınız çok düşüktür. Bu şifreleme algoritmaları, mevcut teknolojiyle kaba kuvvet (brute force) kullanılarak kırılamaz. Ancak, bazı umut ışıkları olabilir. “No More Ransom” projesi gibi (Europol ve güvenlik firmaları tarafından desteklenen) girişimler, kolluk kuvvetlerinin ele geçirdiği saldırgan sunucularından elde edilen anahtarlarla ücretsiz “şifre çözücüler” (decryptors) yayınlamaktadır. Eğer saldırıya uğradığınız fidye yazılımı türü eski veya bilinen bir türse, bu sitede bir çözücü bulma ihtimaliniz vardır. Ancak yeni ve karmaşık saldırılar için bu genellikle mümkün olmaz.
4. Antivirüs yazılımı fidye yazılımlarını engeller mi?
Geleneksel, imza tabanlı antivirüs yazılımları, bilinen fidye yazılımı türlerini tespit edip engelleyebilir. Ancak saldırganlar, yazılımlarının kodlarını sürekli değiştirerek (polymorphism) antivirüslerin imzalarından kaçmayı başarırlar (bunlara “sıfır gün – zero day” saldırıları denir). Modern tehditler için geleneksel antivirüsler yetersiz kalır. Bu noktada, EDR (Endpoint Detection and Response – Uç Nokta Tespiti ve Yanıtı) veya “davranışsal analiz” (heuristic analysis) yapabilen yeni nesil güvenlik yazılımları devreye girer. Bu yazılımlar, bir dosyanın imzasına değil, “davranışına” bakarlar. Örneğin, bir programın aniden yüzlerce dosyayı hızla okuyup şifrelemeye başlaması gibi şüpheli aktiviteleri algılayıp işlemi durdurabilirler. Yani evet, iyi bir güvenlik yazılımı önemlidir ancak tek başına %100 koruma garantisi vermez.
5. Mobil cihazlara (telefon, tablet) fidye yazılımı bulaşır mı?
Evet, bulaşabilir. Masaüstü sistemler kadar yaygın olmasa da, özellikle Android işletim sistemini hedef alan mobil fidye yazılımları mevcuttur. Bunlar genellikle, resmi olmayan uygulama mağazalarından (sideloading) indirilen sahte veya “crack’lenmiş” uygulamaların içine gizlenir. Bulaştığında, telefondaki fotoğrafları, videoları ve kişileri şifreleyebilir veya cihazı tamamen kilitleyebilirler (Locker Ransomware gibi). iOS (iPhone/iPad) işletim sistemi, Apple’ın kapalı ekosistemi ve App Store üzerindeki sıkı denetimi nedeniyle çok daha güvenlidir ve fidye yazılımı riski çok daha düşüktür (ancak “jailbreak” yapılmış cihazlar risk altındadır). Mobil cihazları korumak için uygulamaları yalnızca resmi mağazalardan indirin ve işletim sisteminizi güncel tutun.
Fidye yazılımları, dijital dünyanın en acımasız ve kârlı suç endüstrilerinden biri haline gelmiştir. Bu tehdidin yükselişi, verilerimize ne kadar bağımlı olduğumuzu ve bu bağımlılığın ne kadar kırılgan olabileceğini bizlere acı bir şekilde hatırlatmaktadır. Gördüğümüz gibi, saldırganlar tekniklerini sürekli geliştirmekte, çifte gasp gibi yöntemlerle baskıyı artırmakta ve RaaS modelleriyle saldırı alanlarını genişletmektedir. Ancak bu savaşta savunmasız değiliz. Tehlike ne kadar karmaşık olursa olsun, savunmanın temelleri değişmemektedir: Eğitimli kullanıcılar, güncel sistemler ve en önemlisi, test edilmiş, katmanlı ve çevrimdışı kopyaları olan sağlam bir yedekleme stratejisi. Fidye yazılımı, proaktif önlemlerin reaktif müdahalelerden her zaman daha az maliyetli ve daha etkili olduğunun canlı bir kanıtıdır. Verilerinizi şansa bırakmayın.
Kapsamlı bir [siber güvenlik] denetimi ve ekibiniz için oltalama farkındalık eğitimleri planlamak üzere hemen bizimle iletişime geçin!
